AccueilđŸ‡«đŸ‡·Chercher

Langues oti-volta

Les langues oti–volta forment un sous-groupe des langues gour, comprenant environ 30 langues du nord du Ghana, du BĂ©nin et du Burkina Faso parlĂ©es par douze millions de personnes. La langue la plus parlĂ©e est le mĂČorĂ©, la langue nationale du Burkina Faso, parlĂ©e par cinq millions de personnes, y compris dans le nord du Togo et du Ghana (dialecte Yanga). Les langues oti–volta bĂ©nĂ©ficient d'une bonne intelligibilitĂ© mutuelle.

Oti–volta
Pays Burkina Faso, Togo, Ghana, BĂ©nin
RĂ©gion Burkina Faso, nord du Ghana, nord du Togo & nord du BĂ©nin
Nombre de locuteurs 12 millions
Classification par famille
Codes de langue
Glottolog otiv1239

La famille est dénommée d'aprÚs les riviÚres Oti et Volta.

Langues

Carte des langues oti-volta, en vert sur la carte.

La classification interne des langues oti–volta, a Ă©tĂ© Ă©laborĂ©e par Manessy 1975–79 (Williamson & Blench, 2000) comme suit :

oti–volta

buli–koma : buli, konni




Ouest (somba) : biali, mbelime, tammari (ditammari), waama



Est
(mole–dagbani)

nootre (en)



Nord-Ouest : mĂČorĂ©, frafra, safaliba, wali (en), dagaare–birifor



Sud-Est : dagbani, hanga (en), kamara, kusaal, mampruli, kantosi (en)





gurma : ngangam, gourmanchéma, moba (bimoba), ntcham (akaselem), nateni, miyobe, konkomba



yom–nawdm : nawdm, yom






Le proto-oti–volta

Le proto-oti–volta peut ĂȘtre reconstituĂ©. Le tableau prĂ©sente son lexique selon Manessy[1] :

françaisproto-oti-volta
abeille*s₃e / *s₃i
acheter*da
s'agenouiller*gban
aller*to; *cen
ami*do
Ăąne*bon
annĂ©e*bÉȘn
appeler*yi / *yu
arbre*yi / tiː
arc*ta / *tam / *to / *tom
argile*ya / *yag / *yog
s'asseoir*kal
attacher*bo / *bob; *lod
attraper*mo; *ku
aujourd'hui*din / *den
autre*to / ta
aveugle*z₂om / *z₂oːm
babouin*kpad
bague*bÉȘ; *ÉČoːgm
balai*s₁a / *s₁aː
balayer*pÉȘ
baobab*to / *toː / *tod / *toːd; *te / *teː
battre*bʊ; *po
blanc*peː
bƓuf*na / *nag
boire*ÉČu
bois*da / *do
bouche*noː
bracelet*ban / *baːn
bras*ba / *bag; *kpan
brasser*s₁a
brousse*mo
brĂ»ler*ÉČo
caĂŻlcĂ©drat*kʊg
calebasse*Ƌman; *wam
calebasse (plante)*tun
carquois*lo
cauri*li / *lig
ceinture*s₂a / *s₂e
cendre*ta / *to
cent*ko / *kob
chanter*yum / *yi
chaud*tʊ / *to
chemin*s₃o
chĂšvre*bʊː / *bʊd
chien*ba / *bo / *bu
ciel*ta / *to; *s₂a
cinq*nu
construire*ma / *me
corde*Ƌmi
corne*Ƌi / *Ƌin
coucher*do / *doː / *don / *doːn
coudre*s₁e
couper*ce
courber*go
couvrir*pi
crapaud*pon
creuser*tu
crocodile*ÉČa; *ya
cuisse*kpe
cul*mu(?); *ni
danser*s₁e / *s₁a; Ƌa
dĂ©fĂ©quer*n / (?); *ÉČa / *ÉČo / *ÉČi
demain*s₁i / *s₁u / *s₁a
dent*n / n
descendre*s₁i
deux*le
devin*bo
Diospyros*ga
dire*bi; *tʊg; *s₁e / *s₁o; *we
dix*pi / *pu
dolo*daːm
donner*pa; *tÉȘ
dormir*go
dos*poː
eau*ÉČa
Ă©corce*wa / *we / *wo
Ă©couter*wʊm
emplir*s₁u (?)
enfant*bi
entraver*da / *deg
esclave*yam / *yom
Ă©ternuer*ki
Ă©tranger*s₂an
excrément*bin
faim*ko
faire*Ƌa
farine*z₁o / *z₁u
femelle*ni; *ÉČan
femelle neuve*s₁e / *s₁ad
femme*po / *pu
fer*kud
fermer / ouvrir*Ƌu
feuille*va
ficher*kpa
Ficus*kankam
fiel, hile*ya
flÚche*piːm / *peːm
fleur*pu / *puː
force*fa
forgeron*mad
frÚre aßné*ma
froid*wa
fromager*gʊm
front*tin / *tun
garder*cem / *cim
gauche*ga
genou*dun
gombo*man
graisse*kpa
grand, gros*kpe
grand parent*ya
grenier*bo
hache*la; *kpen / *kpon / *kpan
haricot*tu / *tun
hippopotame*Ƌem
huit*nan / *nin / *ni
igname*nu / *no
intelligence*yam
jambe*ta
jeune*pa
joue*ya; *kpi / *kpe; *tan
jour*da
kapokier*vo
karité*tam; kpi
labourer*kpa; *ko
lance*kpan
langue*lÉȘm / *lam; *z₂ÉȘ(?)
se laver*s₁o
se lever*Ƌis / *Ƌig
lézard*bun
liùvre*s₁om / *s₁um
long*ve / *vo
louche*pi / *pu
lune*ci; *Ƌmad
main*nu / *na / *ni
maison*de / *di / *do
maladie*ba / *be / *bu
mĂąle*da
malt*kpa
manger*dÉȘ
mari*s₂ÉȘd / *s₂od
marigot, riviĂšre*bo
mauvais*beː
mĂ©decine*tÉȘ
mĂšre*ÉČa / *ÉČo; ne / na
meule*na
mil*z₁o
mil hĂątif*nad
milieu*s₁u / *s₁i
mille*tus
molette*bi
montagne*ta
monter*dʊ; *z₂o
mordre*dʊm; *ÉČe / *ÉČi
mortier*te / *toː
morve*me
mouche*z₂u / *z₂un
mourir*ku; *kpi
moustique*dum
mouton*pe
natte*s₁on
nĂ©rĂ©*dʊ
neuf*wa
nez*me
noir*s₁ob
nom*yi / *yʊ
nouveau*pa
nuage*wad
Ɠil*ni / *nun
Ɠuf*je
oiseau*nin / *non
oreille*tʊ
os*kob; *kpab
palmier*kpa / *kpe
peau*gban
pĂšre*te; *ba
personne*nÉȘ; *ÉČÉȘ
petit*bil
phacochÚre*doː
pied*na
piler*to
pilon*ton / *ten / *tin
pintade*kpan
pleurer*we / *wi
poil*kob
poisson*z₂ÉȘm / *z₂ʊm
porc-Ă©pic*s₁aːm / *s₁eːm
porter (sur la tĂȘte)*tʊg
possĂ©der*s₂a
possesseur*ti
pot*s₂o / *s₂a / *s₂e; *bo
potasse*z₂em
poule*ko
poumon*fu
préparer le to*mon
puits, point d'eau*bu
quatre*naː / nasi (?)
queue*z₂u
racine*ÉČa / *ÉČe
rat*yu / *yo
rentrer chez soi*ku
respirer*vʊ
rĂȘver*da
rire*la
riz*mu
rosée*ma
rĂŽtir*vu
rouge*mo
rouler*bil
sable*bi
sandale*tag
sang*z₁ÉȘm
sauce*kpun
savon*ce
scorpion*nam
sec*ko / *ku
sein*bÉȘː / *bÉȘːs
sel*ya
semer en poquets*bʊd
semer à la volée*pag
serpent*wa
singe*wan; *Ƌman
soleil*wÉȘn; *ye / *yi
sortie*ye / *yi
soumbala*z₂on
sourd*wʊm
sourd-muet*mu
se taire*sin
tamarin*pu
tambour*gangan; *ben / *bin; *lom
termite*tu
terre*tan / *tÉȘn
tĂȘte*z₁u
tige de mil*kan
tirer (Ă  l'arc)*to / *ta
to*s₃aː
tomate*kʊ / *ka
tomber*le / *lo / *lu
tordre*Ƌma / *Ƌme
tortue*kud
tousser*ko
travailler*tʊ
trois*ta
tuer*kʊ
un*yen; *be / *ba
varan*wʊ
vautour*yob
veine*giː; *je / *ji
vendre*koː
vent*vad
ventre*pʊː
viande*nam
vieux*kpe
visage*nÉȘn / *nun
Vitex*Ƌa
voir*ÉČa; *wa / *wi
voler, dĂ©rober*z₁u

Notes et références

  1. Manessy, Gabriel. 1975. Les Langues Oti-Volta. (Langues et Civilisations a Tradition Orale, 15.) Paris: SELAF (SociĂ©tĂ© d'Études Linguistiques et Anthropologiques de France).

Voir aussi

Cet article est issu de wikipedia. Text licence: CC BY-SA 4.0, Des conditions supplĂ©mentaires peuvent s’appliquer aux fichiers multimĂ©dias.